Η παρασιτολογία είναι μια επιστήμη που μελετά το φαινόμενο του παρασιτισμού. Το κύριο καθήκον μιας τέτοιας επιστήμης είναι να μελετήσει τη σχέση μεταξύ παρασίτων και ξενιστών, την επιρροή τους μεταξύ τους, η οποία εξαρτάται επίσης από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Λόγω της αύξησης της μετανάστευσης πληθυσμού (η ανάπτυξη του τουρισμού, λόγω της αύξησης του αριθμού των ανθρώπων που φτάνουν από διαφορετικές χώρες), ο ρόλος της επιστήμης του παρασιτισμού στην υγειονομική περίθαλψη του σύγχρονου κόσμου έχει αυξηθεί αρκετές φορές. Ας εξετάσουμε στη συνέχεια ποια παράσιτα μπορούν να ζουν στο ανθρώπινο σώμα και ποια συμπτώματα μπορεί να προκύψουν από διάφορες προσβολές.
Ο αριθμός των ατόμων με ανοσοανεπάρκεια έχει αυξηθεί, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών με λοίμωξη HIV, καθώς και λόγω της προόδου στην ιατρική που σχετίζεται με τη χρήση χημειοθεραπείας και την ανάπτυξη μεταμοσχεύσεων.
Όλα αυτά οδηγούν στο γεγονός ότι οι περισσότερες ασθένειες (προσβολές) που προκαλούνται από παράσιτα, που συνήθως συμβαίνουν χωρίς επιπλοκές ή χωρίς καθόλου συμπτώματα, μπορεί να είναι θανατηφόρες σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η ανταπόκριση στην εισαγωγή παρασιτικών οργανισμών σε τέτοιους ασθενείς διαφέρει πολύ από τη συνηθισμένη αντίδραση, η οποία οδηγεί στην εμφάνιση οξέων, άτυπων μορφών της νόσου.
Επίσης, η δραστηριότητα του ανθρώπινου πληθυσμού προκαλεί παγκόσμιες αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες και στο φυσικό τοπίο, γεγονός που οδηγεί στην εξάπλωση φορέων λοιμώξεων από ενδημικές ζώνες σε άλλες περιοχές και περιοχές.
Η ιατρική παρασιτολογία χωρίζεται σε διάφορες ενότητες ανάλογα με την αναγωγή των παρασιτικών οργανισμών σε διάφορες ομάδες: πρωτόζωα παράσιτα, ελμινθικά παράσιτα, παρασιτικά αρθρόποδα κ. λπ. Έτσι, η επιστήμη χωρίζεται σε:
- Ιατρική πρωτοζωολογία (μελέτη παρασιτικών πρωτοζώων, συμπτώματα και θεραπεία πρωτοζώων).
- Ιατρική ελμινθολογία (μελέτη παρασιτικών ελμινθικών σκουληκιών, συμπτώματα και θεραπεία ελμινθικών λοιμώξεων).
- Παρασιτική εντομολογία (μελέτη παρασιτικών αρθρόποδων).
Σχέσεις μεταξύ οργανισμών
Ο παρασιτισμός είναι ένας ειδικός τρόπος σχέσης μεταξύ οργανισμών διαφορετικών ειδών, κατά τον οποίο ο ένας από αυτούς (το παράσιτο) χρησιμοποιεί τον άλλο (τον ξενιστή) ως μέρος για μόνιμη ή προσωρινή ζωή, καθώς και ως πηγή τροφής.
Το παράσιτο δεν σκοτώνει αμέσως τον ξενιστή του· πρώτα πρέπει να τον τρέφεται επανειλημμένα. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, τα παράσιτα έχουν αναπτύξει ειδικούς μηχανισμούς αλληλεπίδρασης με τους ξενιστές τους, οι οποίοι διασφαλίζουν τη ζωτική δραστηριότητα όλων των παρασιτικών ειδών.
Οι εξωτερικές φυσικές συνθήκες επηρεάζουν τα παράσιτα όχι άμεσα, αλλά έμμεσα, μέσω των ξενιστών.
Το φαινόμενο του παρασιτισμού είναι αρκετά διαδεδομένο στον πλανήτη. Τα παράσιτα μπορούν να ανήκουν σε οποιαδήποτε συστηματική ομάδα όλων των βασιλείων των οργανισμών. Οποιοσδήποτε τύπος οργανισμού εκτός από ιούς μπορεί να γίνει «σπίτι» για παράσιτα.
Στην περίπτωση αυτή, τα ίδια τα παρασιτικά άτομα γίνονται ξενιστές για παράσιτα άλλων ομάδων ταξινόμησης ζώων.
Η παρασιτοκένωση είναι ο συνολικός αριθμός απολύτως όλων των παρασιτικών οργανισμών που ζουν ταυτόχρονα στον ξενιστή. Ο αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι παρασιτικοί οργανισμοί ειδικοί για διαφορετικά είδη ξενιστών.
Τα παράσιτα που ζουν μέσα στον ξενιστή τους όχι μόνο τρέφονται, αλλά προκαλούν και διάφορες ασθένειες που μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο του προσβεβλημένου ατόμου. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται παθογένεια.
Τα παράσιτα στο ανθρώπινο σώμα έχουν αρνητική επίδραση σε αυτό μέσω πολλών μηχανισμών:
- Βλάβη σε κύτταρα και ιστούς.
- Επίδραση στους μηχανισμούς άμυνας του ανοσοποιητικού και στην παραγωγή αντισωμάτων από τον ξενιστή.
- Ευαισθητοποίηση του οργανισμού ξενιστή (υπερευαισθησία).
- Δηλητηριώδης επίδραση μεταβολικών προϊόντων παρασίτων.
Ο κύκλος ανάπτυξης ενός παρασίτου είναι ο συνολικός αριθμός των μορφολογικών φάσεων της ανάπτυξης του οργανισμού, καθώς και μια ένδειξη του οικοτόπου κάθε φάσης, της οδού μόλυνσης και μετάδοσης.
Για παράδειγμα, διακρίνονται οι ακόλουθες φάσεις στην ανάπτυξη παρασιτικών σκουληκιών: επεμβατική φάση - είσοδος στο σώμα του ξενιστή. φάση σχηματισμού προνυμφών? φάση ενός ενήλικα, σεξουαλικά ώριμου ατόμου.
Οι διηθητικές ασθένειες (παρασιτώσεις) είναι ασθένειες που προκαλούνται από παρασιτικούς οργανισμούς. Οι διεισδυτικές ασθένειες του ανθρώπου χωρίζονται σε πρωτόζωα (προκαλούνται από πρωτόζωα), ελμινθίασες (παρασιτικά σκουλήκια) και ασθένειες που προκαλούνται από παρασιτισμό αρθροπόδων.
Τα σημάδια των παρασίτων στο ανθρώπινο σώμα είναι τόσο διαφορετικά που δεν έχει νόημα να τα θεωρούμε συνολικά. Επομένως, στη συνέχεια θα εξετάσουμε τα συμπτώματα των κύριων πρωτόζωων, την ελμινθίαση και τις εισβολές που προκαλούνται από άλλους ζωικούς οργανισμούς.
Λόγω της ανάγκης τήρησης ενός παρασιτικού τρόπου ζωής, διακρίνονται τρεις τύποι παρασιτισμού:
- Ψεύτικος παρασιτισμός. Η τυχαία είσοδος ενός ατόμου που ζει ελεύθερα στον ξενιστή, το οποίο μπορεί να είναι βιώσιμο για κάποιο χρονικό διάστημα και το οποίο είναι ικανό να διαταράξει τις κανονικές διαδικασίες της ζωής του. Τα ψευδή παράσιτα απελευθερώνονται σύντομα στο περιβάλλον (για παράδειγμα, στα κόπρανα) ή πεθαίνουν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Ο ψευδής παρασιτισμός είναι εγγενής σε ορισμένες βδέλλες, οι οποίες εισέρχονται κατά λάθος στη ρινική κοιλότητα των ανθρώπων, όπου ζουν και προκαλούν αιμορραγία, τα ακάρεα και τα αυγά τους, που εισέρχονται στο στομάχι και στη συνέχεια απεκκρίνονται με περιττώματα, και μερικές αμοιβάδες.
- Ο προαιρετικός παρασιτισμός είναι η ικανότητα των οργανισμών να ζουν τόσο με όσο και χωρίς ξενιστή. Η βιωσιμότητα του παρασίτου διαρκεί περισσότερο από ότι στην πρώτη περίπτωση. Αυτός ο τύπος είναι χαρακτηριστικός των προνυμφών μύγας που είναι ικανές να αναπτυχθούν έξω από έναν ζωντανό οργανισμό και όταν εισέλθουν κατά λάθος σε αυτόν (αιτιογόνοι παράγοντες μυίασης).
- Αληθινός παρασιτισμός. Αυτός ο τύπος παρασιτισμού περιλαμβάνει ελμίνθους, ψύλλους, ψείρες κ. λπ.
| Σε σχέση με το σώμα του ξενιστή | |
|---|---|
| Εκτοπαράσιτα | Ζουν στην επιφάνεια του περιβλήματος, τρέφονται με αιμοσφαίρια και τα ανώτερα στρώματα του δέρματος. |
| Ενδοπαράσιτα | Ζουν μέσα στους ιστούς, τα κύτταρα και τις κοιλότητες των ξενιστών τους. Μπορούν να εντοπιστούν μόνο σε ένα από τα όργανα, αλλά μπορούν να μετακινηθούν σε κοντινά, προκαλώντας επίσης τη ζημιά τους |
| Με βάση τη διάρκεια της επαφής | |
| Προσωρινό παράσιτο | Τις περισσότερες φορές είναι εξωπαράσιτα· η επαφή τους είναι συνήθως βραχύβια |
| Σταθερό παράσιτο | Για τέτοια παράσιτα, οι ξενιστές είναι επίσης ένα είδος «σπιτιού». Αυτή η μέθοδος παρασιτικού τρόπου ζωής χωρίζεται σε δύο τύπους: περιοδικό (το παράσιτο περνά μέρος του χρόνου στον ξενιστή) και μόνιμο |
| Κατά ιδιαιτερότητα | |
| Πολυειδική | Ικανό να αλλάζει διαφορετικούς τύπους ξενιστών, καθώς τρέφονται με αίμα, επιδερμίδα και άλλους ιστούς που είναι εγγενείς σε πολλούς τύπους ζωντανών όντων |
| Μονοειδική | Ικανό να παρασιτήσει μόνο ορισμένα είδη (είδη) ξενιστών |
Η έννοια του ιδιοκτήτη
Ο ξενιστής είναι ένας ζωντανός οργανισμός που το παράσιτο χρησιμοποιεί ως πηγή θρεπτικών συστατικών και ως τόπο διαμονής. Τα περισσότερα παρασιτικά άτομα μπορούν να αλλάξουν ξενιστές, γεγονός που οφείλεται στην παρουσία πολλών σταδίων κατά τη διάρκεια της ζωής του παρασίτου.
Ο οριστικός ξενιστής (αλλιώς ο κύριος, οριστικός, τελευταίος) είναι ένας οργανισμός όπου το παράσιτο ζει στην ενήλικη φάση και μπορεί να αναπαραχθεί σεξουαλικά.
Ένας ενδιάμεσος ξενιστής είναι ένας ξενιστής μέσα στον οποίο ζει η προνυμφική φάση των παρασίτων ή μια φάση που αναπαράγεται μόνο ασεξουαλικά.
Δεξαμενή υποδοχής - μέσα στην οποία το παράσιτο είναι βιώσιμο, αυξάνεται σε αριθμό, αλλά δεν ωριμάζει περαιτέρω.
Οι παρασιτικές ασθένειες μπορεί να είναι οι ανθρωπονόσοι (πηγές της νόσου και οι ξενιστές είναι οι άνθρωποι), οι ανθρωπόζωες (οι πηγές και οι ξενιστές είναι άνθρωποι και ζώα) και ζωονόσοι (πηγές και ξενιστές είναι τα ζώα).
Πολλές λοιμώξεις ονομάζονται φυσικές εστιακές λοιμώξεις, όταν παθογόνα μετακινούνται μεταξύ άγριων ζώων σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Μέθοδοι διάγνωσης παρασιτικών λοιμώξεων
Δεν μπορείτε να απαλλαγείτε από τα «παράσιτα στο σώμα» χρησιμοποιώντας ένα «μαγικό χάπι» ή λαϊκές θεραπείες, μπορείτε να προκαλέσετε ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στον εαυτό σας. Πρώτα, πρέπει να καταλάβετε τι είδους εισβολή έχει ένα άτομο. Για τη διάγνωση επεμβατικών ασθενειών χρησιμοποιούνται μακροσκοπικές, μικροσκοπικές και ανοσολογικές μέθοδοι.
Οι μακροσκοπικές τεχνικές καθιστούν δυνατό τον εντοπισμό μολυσματικών παραγόντων στις εξωτερικές επιφάνειες ή στα κόπρανα ενός προσβεβλημένου ατόμου.
Οι μικροσκοπικές μέθοδοι καθιστούν επίσης δυνατό τον εντοπισμό παρασίτων σε επιχρίσματα αίματος, υγρά ιστών, βιοψίες μυϊκού ιστού, καθώς και σε πτύελα, κόπρανα, γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό περιεχόμενο.
Σε παρασιτολογικές μελέτες χρησιμοποιούνται μέθοδοι οπτικής και ηλεκτρονικής μικροσκοπίας με χρήση μικροσκοπίων φωτός και ηλεκτρονίων. Εδώ, η διάγνωση βασίζεται, πρώτα απ 'όλα, στη βαθιά γνώση των μορφολογικών δομών των μολυσματικών παραγόντων, των μεθόδων παρασκευής, στερέωσης και χρώσης των παρασκευασμάτων επιχρίσματος.
Τα αποτελέσματα της μικροσκοπίας εξαρτώνται από την επιλογή των παθολογικών υλικών, τη φύση τους, τον χρόνο συλλογής από την έναρξη των συμπτωμάτων και την περίοδο εξέτασης από τη στιγμή που ελήφθη το υλικό.
Οι ανοσολογικές διαγνωστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν ορολογικές και αλλεργικές αντιδράσεις. Οι ορολογικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για:
- Για τον καθορισμό του τύπου των οργανισμών, τοξινών, αντιγόνων χρησιμοποιώντας ανοσοδιαγνωστικούς ορούς.
- Για τον προσδιορισμό της φύσης των αντισωμάτων στον ορό του αίματος χρησιμοποιώντας διαγνωστικά αντιγόνα.
Οι βασικές ορολογικές αντιδράσεις είναι οι αντιδράσεις συγκόλλησης, καθίζησης, λύσης, δέσμευσης συμπληρώματος, εξουδετέρωσης και άλλες. Μέθοδοι χρήσης επισημασμένων αντισωμάτων είναι επίσης γνωστές: αντιδράσεις ανοσοφθορισμού, ενζυμική ανοσοπροσροφητική δοκιμασία, ανοσοστύπωση, ραδιοανοσοδοκιμασία.
Οι μέθοδοι υβριδισμού νουκλεϊκού οξέος και αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης έχουν βρει ευρεία χρήση στη διαγνωστική.
Θέματα πρόληψης και αντιεπιδημικών μέτρων
Τα προληπτικά μέτρα για όλες τις παρασιτικές ασθένειες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Είναι απαραίτητο να προστατεύονται οι πηγές του εδάφους και του νερού από τη μόλυνση των περιττωμάτων ανθρώπων και ζώων.
- Είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι κατοικημένες περιοχές και οι τουαλέτες.
- Είναι απαραίτητο να διενεργείται υγειονομική επιτήρηση των εδαφών και της ύδρευσης των κατοικημένων περιοχών, καθώς και στην παραγωγή, μεταφορά και πώληση τροφίμων.
- Είναι σημαντικό να διενεργείται κτηνιατρική και υγειονομική επίβλεψη σε σφαγεία, μονάδες επεξεργασίας κρέατος, αγορές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.
- Είναι απαραίτητος ο εντοπισμός και η θεραπεία φορέων λοιμώξεων.
- Είναι απαραίτητο να προστατευθούν οι άνθρωποι από βλάβες από αρθρόποδα και να προωθηθεί η γνώση για την προσωπική πρόληψη των παρασιτικών ασθενειών.
Τα αντιεπιδημικά μέτρα περιλαμβάνουν ενεργό ανίχνευση μολυσμένων ατόμων και φορέων, εγγραφή και θεραπεία μολυσμένων ατόμων, νοσηλεία και ιατρική εξέταση εάν είναι απαραίτητο, εξουδετέρωση ή καταστροφή πηγών μόλυνσης. Μεγάλη σημασία έχει η προσωπική πρόληψη: μέτρα υγιεινής, ετήσια ιατρική εξέταση, σωστή προετοιμασία για τουριστικά ταξίδια, επίλυση του ζητήματος της χημειοπροφύλαξης.
Η χημειοπροφύλαξη, δηλαδή η χορήγηση ανθελμινθικών φαρμάκων σε ομάδες κινδύνου και ενδημικές περιοχές 1 ή 2 φορές το χρόνο, αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ για μειονεκτούσες και αναπτυσσόμενες χώρες.
Γενικές ιδιότητες των Πρωτόζωων
Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι οργανισμοί που έχουν πυρήνα (ευκαρυώτες).
Το μέγεθος δεν ξεπερνά το ένα χιλιοστό, βρίσκονται παντού και σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Οι παρασιτικές μορφές πρωτοζώων διακρίνονται επίσης σε εξωπαράσιτα και ενδοπαράσιτα.
Χαρακτηριστικά πρωτόζωων:
- Το σώμα αποτελείται από ένα κύτταρο, το οποίο εκτελεί τη λειτουργία τόσο του κυττάρου όσο και του οργανισμού συνολικά. Το σχήμα του σώματος μπορεί να ποικίλει: μεταβλητό, επίμηκες ή ατρακτοειδές.
- Μερικά πρωτόζωα καλύπτονται μόνο με κυτταρική μεμβράνη, ενώ άλλα έχουν μια ελαστική μεμβράνη που ονομάζεται πολτός.
- Το κυτταρόπλασμα διακρίνεται σε: εξωτερικό πυκνό (εκτόπλασμα) και εσωτερικό (ενδόπλασμα). Το κυτταρόπλασμα μπορεί να περιέχει έναν ή περισσότερους πυρήνες.
- Τα θρεπτικά συστατικά εισέρχονται με διάφορους τρόπους: μέσω πινοκύττωσης (απορρόφησης), φαγοκυττάρωσης (ενεργητική διατροφή), όσμωσης (κατάποση ουσιών λόγω διαφοράς στη συγκέντρωση), ενεργητική μετάβαση μέσω της μεμβράνης.
- Η ανταλλαγή αερίων λαμβάνει χώρα σε όλο το κύτταρο λόγω του οσμωτικού συστατικού. Τα απόβλητα απελευθερώνονται επίσης από ολόκληρη την επιφάνεια του κυττάρου και με τη βοήθεια πεπτικών κενοτοπίων.
- Οι μονοκύτταροι οργανισμοί αναπαράγονται τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά.
- Οι μονοκύτταροι οργανισμοί έχουν διάφορες συσκευές κίνησης: ψευδοπόδια, μαστίγια και βλεφαρίδες. Μπορούν να ανταποκριθούν σε ερεθίσματα λόγω φωτο-, χημειο- και θερμοταξίας και άλλων μηχανισμών.
- Κάτω από κακές συνθήκες, τα παρασιτικά πρωτόζωα μετατρέπονται σε κύστη, δηλαδή καλύπτονται με μια πυκνή κάψουλα. Σε μια κυστική κατάσταση, η διαδικασία της ζωής σταματά.
Υπό ευνοϊκές συνθήκες, η κύστη ρίχνει το κέλυφός της και μετατρέπεται σε βλαστική μορφή, η οποία συνεχίζει την ενεργό ζωή.
Η ανίχνευση παρασιτικών πρωτοζώων σε υλικά από ασθενή δεν παρουσιάζει σχεδόν καμία δυσκολία. Συνήθως εξετάζεται ένα επίχρισμα και επιπλέον μια παχιά σταγόνα αίματος.
Τα κόπρανα εξετάζονται συνήθως φρέσκα χρησιμοποιώντας θερμαινόμενο τραπέζι. Για την ανίχνευση αμοιβαδικών κύστεων, το διάλυμα Lugol προστίθεται στα κόπρανα, το οποίο λερώνει τις εσωτερικές δομές.
Σε αυτή τη χρονική στιγμή, όλα τα πρωτόζωα έχουν ταξινομηθεί στο βασίλειο Protista, το οποίο περιλαμβάνει επτά τύπους, εκ των οποίων μόνο τρία είναι ιατρικής σημασίας.
Υπότυπος Sarcodae
Το σχήμα του κυττάρου Sarcodidae αλλάζει· η κυτταρική μεμβράνη σχηματίζει προεξοχές, οι οποίες στη συνέχεια μπορούν να επιστρέψουν στην αρχική τους μορφή, που ονομάζονται ψευδόποδα.
Λόγω αυτών, το κελί κινείται. Οι Sarcodidae ζουν απολύτως παντού: έδαφος, γλυκά νερά, θάλασσες. Οι μολυσματικές ασθένειες που προκαλούνται από Sarcodidae είναι κοινές σε όλο τον κόσμο, αλλά εντοπίζονται συχνότερα στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Οι παθογόνοι σαρκώδες αμοιβοειδών επηρεάζουν συχνότερα το πεπτικό σύστημα των ανθρώπων· πρόκειται για εντερικά παράσιτα. Οι αμοιβάδες άλλων τάξεων που ζουν ελεύθερα προκαλούν επίσης σοβαρές λοιμώξεις εάν κατά λάθος καταποθούν και εγκατασταθούν στο ανθρώπινο σώμα.
Για τη διάγνωση της αμοιβάδας χρησιμοποιείται μικροσκοπική εξέταση των κοπράνων. Περιέχουν φυτικές ή κυστικές μορφές σαρκώδους. Κατά την εξέταση παρασκευασμάτων από κόπρανα χρησιμοποιώντας ειδικό θερμαινόμενο τραπέζι, είναι δυνατό να εντοπιστούν ψευδοπόδια αμοιβάδων και οι κινήσεις τους προς τα εμπρός.
Για τη θεραπεία της αμοιβάδας χρησιμοποιούνται φάρμακα, τα οποία χωρίζονται σε ομάδες: επαφής, που δρουν σε μορφές που ζουν στον εντερικό αυλό και συστηματικών αμοιβάδων ιστών, που δρουν σε αμοιβάδες που έχουν διεισδύσει στον ιστό του εντέρου και σε άλλα όργανα.
Εκτός από τη θεραπεία, η αναρρόφηση του ηπατικού αποστήματος πραγματοποιείται εάν η χημειοθεραπεία είναι αναποτελεσματική ή υπάρχει κίνδυνος ρήξης αποστήματος. Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει τα κύρια παρασιτικά πρωτόζωα του υποτύπου Sarcodidae.
Subphylum Flagellates
Οι εκπρόσωποι του υποτύπου των μαστιγίων, εκτός από την κυτταροπλασματική μεμβράνη, έχουν ένα πολτό (ένα τέτοιο κέλυφος παρέχει σταθερό σχήμα) και μαστίγια (ένα ή πολλά).
Το μαστίγιο περιέχει συσταλτικά ινίδια που του επιτρέπουν να κινείται. Ορισμένοι εκπρόσωποι των μαστιγωτών έχουν μια κυματοειδή μεμβράνη, μέσα στην οποία βρίσκεται το μαστίγιο/μαστίγιο χωρίς να υπερβαίνει τα όριά του.
Το μαστίγιο ξεκινά από το κινετόσωμα, το οποίο αποθηκεύει ενέργεια. Μέσα σε μερικά μαστίγια υπάρχει ένα αξώστυλο - ένα πυκνό κορδόνι μέσα στο σώμα που παρέχει στήριξη.
Τα κύρια συμπτώματα και σημεία μόλυνσης από εκπροσώπους του υποτύπου των μαστιγωτών παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
| Αντιπρόσωπος/ Εντοπισμοί | Συμπτώματα | Διαγνωστικά |
|---|---|---|
| Giardia (Lamblia intestinalis ή Giardia lamblia) / Δωδεκαδάκτυλο και λεπτό έντερο | Ναυτία, καούρα, κοιλιακό άλγος, μετεωρισμός, καούρα, διάρροια, δηλητηρίαση σώματος, εξάντληση | Μικροσκόπηση του περιεχομένου του δωδεκαδακτύλου, εξέταση κοπράνων, ELISA για αντισώματα στο Giardia |
| Εντερική τριχομονάδα (Trichomonas hominis/intestinalis)/ Κάτω λεπτό έντερο, παχύ έντερο | Κολίτιδα, εντεροκολίτιδα, χολοκυστίτιδα, διάρροια | Ανίχνευση βλαστικών μορφών και κύστεων στα υγρά κόπρανα του ασθενούς |
| Trichomonas vaginalis (Trichomonas vaginalis) / Κόλπος, αυχενικός σωλήνας, ουρήθρα - στις γυναίκες. Ουρήθρα, προστάτης, όρχεις - στους άνδρες | Κολπίτιδα, ουρηθρίτιδα στις γυναίκες, κνησμός, κάψιμο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, αφρώδες κίτρινο έκκριμα από τον κόλπο. Ασυμπτωματική μεταφορά, ουρηθρίτιδα, προστατίτιδα στους άνδρες | Κολπική έκκριση στις γυναίκες, έκκριση από την ουρήθρα και έκκριση προστάτη στους άνδρες, PCR, καλλιέργεια |
| Trichomonas του στόματος (Trichomonas tenax)/ Στοματική κοιλότητα, αναπνευστική οδός, αμυγδαλές, ούλα | Τερηδόνα, περιοδοντική νόσος, ΩΡΛ παθήσεις | Επιχρίσματα αποτυπωμάτων, καλλιέργεια |
| Αφρικανικά τρυπανοσώματα (Trypanosoma brucei gambiense και Trypanosoma brucei rhodesiense)/ Δέρμα στο σημείο της διείσδυσης, λεμφαδένες του λαιμού και του πίσω μέρους του κεφαλιού, κυκλοφορία του αίματος | Προσβολές πυρετού, επώδυνοι λεμφαδένες, δερματικό εξάνθημα, πονοκέφαλος, υπνηλία, τρόμος των άκρων, παράλυση, μπερδεμένη ομιλία, κώμα, σπασμοί, εξάντληση, οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, θάνατος | Εξέταση της θέσης του δαγκώματος, βιοψία λεμφαδένων. Μέθοδος παχύρρευστης σταγόνας και επιχρίσματος αίματος, χρώσης με Wright ή Romanovsky-Giemsa, εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Λοίμωξη εργαστηριακών ζώων, RSK, RIF, ELISA |
| Αμερικανική τρυπανοσωμίαση (Trypanosoma cruzi)/ Αίμα | Πρήξιμο του δέρματος στο σημείο της διείσδυσης, μεγέθυνση των κοντινών λεμφαδένων, διόγκωση των βλεφάρων, διεύρυνση των παρωτιδικών λεμφαδένων. Η οξεία μορφή στα νεογνά προκαλεί βλάβη στην καρδιά και τον εγκέφαλο με θανατηφόρο κατάληξη. Η χρόνια μορφή σε ενήλικες που ήταν άρρωστοι στην παιδική ηλικία - αρρυθμία, εξωσυστολία, διάταση του παχέος εντέρου με υπερτροφία τοιχώματος, διεύρυνση του οισοφάγου, μυξοίδημα, παράλυση | Μικροσκοπία επιχρισμάτων αίματος, δειγμάτων βιοψίας λεμφαδένων, σπλήνας και άλλων οργάνων - για την οξεία μορφή. Ορολογικές μελέτες, ξενοδιάγνωση (τάισμα μη μολυσμένων ζωυφίων από το σώμα του ασθενούς και ανίχνευση τρυπανοσωμάτων στα κόπρανα τους), μόλυνση εργαστηριακών ζώων - για το χρόνιο στάδιο |
| Δερματική λεϊσμανίαση (Leishmania tropica)/Δέρμα | Οζίδιο στο δέρμα, μεγέθυνση των περιφερειακών λεμφαδένων, εξέλκωση του κόμβου με σχηματισμό «ξηρού» ή «υγρού» ανώδυνου έλκους, θυγατρικές βλάβες, ουλή στο δέρμα μετά την επούλωση | Μικροσκοπία ιστού από το κάτω μέρος του έλκους με χρώση Romanovsky-Giemsa, RIF, RSK, ELISA |
| Βλεννοδερματική λεϊσμανίαση (Leishmania braziliensis) / Δέρμα και βλεννογόνοι | Οζίδιο δέρματος, διευρυμένοι περιφερειακοί λεμφαδένες, εξέλκωση δέρματος, σχηματισμός ουλής. Στους βλεννογόνους - ανώδυνες παραμορφωτικές αλλοιώσεις του στόματος και της μύτης, έλκη στη γλώσσα, βλεννογόνος των παρειών και της μύτης, καταστροφή του ρινικού διαφράγματος, σκληρός υπερώας, φάρυγγα, πυρετός, απώλεια βάρους, προσθήκη βακτηριακών λοιμώξεων | Μικροσκοπία εκκρίματος από έλκη, βιοψία κατεστραμμένων οργάνων, RSK, RNGA |
| Σπλαχνική λεϊσμανίαση (Leishmania donovani)/ Κύτταρα της σπλήνας, του ήπατος, του μυελού των οστών, των λεμφαδένων | Διογκωμένο ήπαρ, σπλήνα, αναιμία, εξάντληση, μέθη, αιμορραγίες στα έντερα, διάρροια, γκριζωπές κηλίδες στο πρόσωπο και το κεφάλι, θάνατος | Ανίχνευση σε επιχρίσματα από βιοψίες σπλήνας, λεμφαδένων, μυελού των οστών, RIA, ELISA, RSK |
Σπορόζωοι
Τα σπορόζωα δεν έχουν όργανα κίνησης. Καταναλώνουν θρεπτικά συστατικά σε όλο το σώμα και συχνά εμφανίζουν ενδοκυτταρικό παρασιτισμό. Τα σπορόζωα περιλαμβάνουν τους αιτιολογικούς παράγοντες της ελονοσίας και του τοξοπλάσματος. Η τοξοπλάσμωση είναι πιο επικίνδυνη για τις έγκυες γυναίκες και τα άτομα με αποδεδειγμένη ανοσοανεπάρκεια (για παράδειγμα, στο πλαίσιο της λοίμωξης HIV).
Στις έγκυες γυναίκες με τοξόπλασμα συνταγογραφούνται 3 εκατομμύρια μονάδες σπιρομυκίνης τρεις φορές την ημέρα, κάθε μέρα για δεκατέσσερις έως είκοσι ημέρες.
Παρασιτικά βλεφαροειδή
Τα πτερύγια δεν αλλάζουν το σχήμα του σώματός τους και έχουν πολτό. Οι μηχανικοί ελιγμοί πραγματοποιούνται λόγω του τεράστιου αριθμού βλεφαρίδων που καλύπτουν ολόκληρο το κύτταρο.
Τα πτερύγια έχουν δύο πυρήνες: έναν μεγάλο, υπεύθυνο για τον μεταβολισμό των κυττάρων και έναν μικρό, που μεταδίδει κληρονομικές πληροφορίες.
Τα πτερύγια έχουν οργανωμένο πεπτικό σύστημα: το κυτταρόστομα είναι το στόμα του κυττάρου, ο κυτταροφάρυγγας είναι ο φάρυγγας του κυττάρου. Τα πεπτικά ένζυμα απελευθερώνονται σταδιακά από τα κενοτόπια, γεγονός που εξασφαλίζει την πλήρη πέψη των θρεπτικών συστατικών. Τα άπεπτα μέρη της τροφής εξέρχονται μέσω της σκόνης, ενός ειδικού σχηματισμού στο τέλος του σώματος. Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν όταν αυτά τα παράσιτα υπάρχουν στα έντερα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
| Παθογόνο | Εντοπισμός | Συμπτώματα | Διαγνωστικά |
|---|---|---|---|
| Balantidium coli | Ανω κάτω τελεία | Πυρετός, μέθη, κοιλιακό άλγος, διάρροια με βλέννα και αίμα, ναυτία, έμετος. Ασυμπτωματικός, φορέας κύστης | Ανίχνευση σε κόπρανα, βιοψίες παχέος εντέρου |
Η θεραπεία της βαλαντιδίασης περιλαμβάνει τη συνταγογράφηση αντιβακτηριακών και αντιπρωτοζωικών φαρμάκων σύμφωνα με ένα από τα ακόλουθα σχήματα.
Γενικά χαρακτηριστικά των ελμινθών
Η ελμινθολογία είναι η επιστήμη των σκουληκιών (ελμινθών) που παρασιτούν στο σώμα άλλων ζώων, στις ασθένειες που προκαλούν, καθώς και στις μεθόδους διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας.
Η πανίδα των ελμινθών είναι το σύνολο όλων των ελμινθών που εντοπίστηκαν στον άνθρωπο. Οι ελμινθικές ασθένειες, σε αντίθεση με τις ασθένειες που προκαλούνται από πρωτόζωα (πρωτόζωα), δεν είναι κοινές παντού.
Τα περισσότερα σκουλήκια ασκούν τη δραστηριότητά τους στο πεπτικό σύστημα των ανθρώπων, άλλα μπορούν να επιτεθούν στα παρεγχυματικά όργανα, το αίμα και το ουροποιογεννητικό σύστημα.
Η εξάπλωση των ελμινθών εξαρτάται από την εργασιακή δραστηριότητα του πληθυσμού, τις διατροφικές συνήθειες διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Οι παρακάτω ελμινθίασες είναι οι πιο συχνές στη χώρα μας.
Τα ελμινθικά νοσήματα χωρίζονται σε γεωελμινθίαση και βιοελμινθίαση. Για την ανάπτυξη αυγών ή προνυμφών γεωελμίνθων χρειάζεται να βρίσκονται στο εξωτερικό περιβάλλον για να ωριμάσουν και να αποκτήσουν παθογόνες ιδιότητες. Αυτά είναι στρογγυλά σκουλήκια, μαστίγιο, νέκτορες και άλλα.
Οι βιοελμινθοί διανύουν τον κύκλο ζωής τους με έναν ξενιστή αντικατάστασης και για να αποκτήσουν παθογόνες ιδιότητες, τα αυγά τους πρέπει να μπουν μέσα σε έναν ενδιάμεσο και μερικές φορές έναν επιπλέον ξενιστή. Πρόκειται για βοοειδή, χοιρινή ταινία, οπίσθορχη, φασιόλα και άλλα.
Ο εντοπισμός των παρασιτικών σκουληκιών ή των προνυμφικών τους μορφών στο ανθρώπινο σώμα είναι πολύ διαφορετικός: στο λεπτό και παχύ έντερο (εντερική ελμινθίαση), στη χοληφόρο οδό και στο ήπαρ, στην κυκλοφορία του αίματος, στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στα μάτια, στο δέρμα, στους μύες κ. λπ. Εμφανίζονται εντερικά παράσιτα στον άνθρωπο πιο συχνά από το ύφασμα.
Στην παθογένεση των ελμινθασών, η εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων και σοβαρής εκφυλιστικής διαδικασίας έχει μεγάλη σημασία. Εμφανίζονται λόγω του μεγάλου αριθμού αντιγόνων που έχουν τα σκουλήκια.
Άλλοι παράγοντες παθογένεσης περιλαμβάνουν την άμεση επίδραση ενζύμων που σχηματίζουν μορφές προνυμφών και ενήλικα άτομα. Στα μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης του σκουληκιού σημαντικό ρόλο παίζει ο μηχανικός παράγοντας και η άμεση τραυματική επίδραση των οργάνων στερέωσης.
Οι διαγνώσεις συνήθως επιβεβαιώνονται με συνέντευξη, κλινική εικόνα της νόσου και ανίχνευση αυγών, προνυμφών, θραυσμάτων ή ενήλικων σκουληκιών σε κόπρανα, πτύελα και χυμό δωδεκαδακτύλου.
Οι ορολογικές αντιδράσεις, οι εξετάσεις με ακτίνες Χ και υπερήχους παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διάγνωση των ελμινθάσεων.
Σε γενικές γραμμές, περίπου τριακόσια είδη παθογόνων σκουληκιών έχουν βρεθεί στον άνθρωπο, είκοσι οκτώ είδη από τα οποία είναι πιο διαδεδομένα: 12 είδη τρεματωδών, 8 είδη κεστωδών, 8 είδη νηματωδών.